Είμαι σίγουρος ότι πολλοί από εσάς έχουν ακούσει τον όρο αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Εάν δεν έχετε καταλάβει τι ακριβώς είναι ο φραγμός αυτός, τότε βρίσκεστε στο κατάλληλο κείμενο.
Όπως εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε πρόκειται για ένα φραγμό ανάμεσα στον εγκέφαλο και την αιματική κυκλοφορία. Πως όμως δημιουργείται αυτός ο φραγμός και ποιος είναι ο λόγος της ύπαρξής του;
Γιατί υπάρχει;
Ο εγκέφαλος αποτελεί το πιο πολύπλοκο όργανο του σώματος μας. Είναι υπερπολύτιμος αλλά ταυτόχρονα ιδιαίτερα ευαίσθητος. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο υπάρχει ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Για να προστατεύει τον εγκέφαλο μας από επιβλαβείς ουσίες, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει την είσοδο θρεπτικών ουσιών (πχ: γλυκόζη) και την έξοδο άχρηστων μεταβολικών προϊόντων.
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός συμβάλλει τα μέγιστα στην προστασία του εγκεφάλου μας από μολυσματικούς παράγοντες όπως οι μύκητες, τα βακτήρια και οι ιοί. Επίσης, εμποδίζει τη δίοδο τοξινών. Προφανώς υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα το αλκοόλ, το οποίο καθότι είναι ένα πολύ μικρό λιπόφιλο μόριο διαπερνά τον φραγμό και επηρεάζει τη λειτουργεία των νευρώνων.
Δομή του αιματοεγκεφαλικού φραγμού
Τα τριχοειδή αγγεία του εγκεφάλου ( πρόκειται για τα μικρότερα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφαλικού ιστού) μπορούν να χαρακτηριστούν ο θεμέλιος λίθος του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Το εσωτερικό τους αποτελείται από ενδοθηλιακά κύτταρα, τα οποία είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους με πολύ σφιχτούς συνδέσμους. Με αυτόν το τρόπο εμποδίζεται η ελεύθερη μετακίνηση ουσιών προς τον εγκέφαλο.
Τα ενδοθηλιακά κύτταρα περιβάλλονται από τη βασική μεμβράνη και αριθμό περικυττάρων. Τι είναι τα περικύτταρα θα μου πείτε τώρα: Πρόκειται για συσταλτικά κύτταρα, που τυλίγονται γύρω από τα ενδοθηλιακά κύτταρα συμβάλλοντας έτσι τα μέγιστα στη διατήρηση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.
Τα αστροκύτταρα παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Πρόκειται για νευρογλοιακάκύτταρα του εγκεφάλου με αστεροειδές σχήμα και πολλές διακλαδώσεις. Αρκετές από τις απολήξεις των διακλαδώσεών τους εκτείνονται προς τα τριχοειδή του εγκεφάλου, τα οποία και περικλείουν. Ρυθμίζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ενδοθηλιακών κυττάρων και των περικυττάρων και διεγείρουν το σχηματισμό σφιχτών δεσμών μεταξύ των ενδοθηλιακών κυττάρων.
Φάρμακα και αιματοεγκεφαλικός φραγμός
Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός εμποδίζει την πλειονότητα των φαρμάκων να εισέλθει στον εγκέφαλο. Μόνο λιπόφιλες φαρμακευτικές ουσίες μικρού μοριακού μεγέθους μπορούν να διαπεράσουν τον φραγμό με απλή διάχυση. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει τη θεραπεία νοσημάτων του εγκεφάλου.
Μέχρι την επόμενη φορά, να είστε όλοι καλά.
Υγεία στο σπίτι – Τα πάντα για την υγεία σας
Πηγές:
2. www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519556/
3. https://www.scienceinschool.org/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3494002/
Εικόνα από: Natasha Connell on Unsplash
