Καλωσήρθατε σε άλλο ένα ταξίδι στην επιστήμη! Αυτήν τη φορά θα μιλήσουμε για μια ουσία, η οποία είναι πολύ γνωστή άλλα και πολύ αγαπητή σε πολλούς! Δεν είναι άλλη από το αλκοόλ. Όλοι το γνωρίζουν και το έχουν δοκιμάσει… Παρόλα αυτά, έχετε ποτέ αναρωτηθεί τι ακριβώς είναι το αλκοόλ και τι επιδράσεις έχει στον οργανισμό μας;
Ας ξεκινήσουμε ,λοιπόν, αναφέροντας το χημικό τύπο του αλκοόλ. Η χημική του ονομασία είναι αιθανόλη, ο χημικός τύπος είναι C2H6O και είναι οργανική χημική ένωση, περιέχει δηλαδή άνθρακα. Παρόλο που το αλκοόλ είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας, δεν είναι τόσο αθώο όσο πιστεύουν πολλοί. Η κατανάλωσή του, ιδιαίτερα η συχνή και σε μεγάλη ποσότητα, μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα για την υγειά μας.
Αυτό που πρέπει όλοι να γνωρίζουμε είναι ότι το αλκοόλ είναι ένα….ναρκωτικό, απλά και λακωνικά. Φυσικά, δεν κουβαλάει το στίγμα που κουβαλάνε άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες, όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη. Όμως δεν παύει να είναι μια εξαρτησιογόνος ουσία, η οποία έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει εξάρτηση, καθώς και να αλλάξει τη νευροφυσιολογία του εγκεφάλου μας. Το νευρικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού είναι εξαιρετικά περίπλοκο και αποτελείται από νευρώνες, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους με ηλεκτροχημικά σήματα προκειμένου να πραγματοποιηθούν διάφορες ζωτικές λειτουργίες. Αυτά τα σήματα στέλνονται μεσώ μορίων, που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές και προσκολλώνται σε διάφορους υποδοχείς, προκαλώντας καταστολή ή διέγερση του νευρικού συστήματος. Το αλκοόλ αλληλεπιδρά με αρκετούς νευροδιαβιβαστές και η χρόνια έκθεση σε αυτό προκαλεί μεταβολές στις λειτουργίες των νευρώνων. Οι νευροδιαβιβαστές με τους οποίους αλληλεπιδρά το αλκοόλ είναι η σεροτονίνη, το γλουταμινικό οξύ και το GABA (γ-αμινοβουτυρικό οξύ), με αποτέλεσμα τόσο νευρολογικά συμπτώματα όσο και σοβαρά συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα.
Σα να μην έφτανε αυτό, το αλκοόλ πέρα από τις νευρολογικές επιπτώσεις επηρεάζει αρνητικά και άλλα συστήματα του οργανισμού μας. Μιας και το αλκοόλ μεταβολίζεται στο ήπαρ (συκώτι), η υπέρμετρη κατανάλωσή του είναι πιθανό να προκαλέσει φλεγμονώδεις παθήσεις όπως αλκοολική ηπατίτιδα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αλκοολική κίρρωση (μια σοβαρή παθολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ιστολογική αλλοίωση του ήπατος και αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης ηπατοκυτταρικού καρκινώματος).Επίσης, το αλκοόλ επηρεάζει το πάγκρεας , το όργανο που παράγει την ινσουλίνη και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών που λαμβάνουμε από τις τροφές. Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια πολύ επικίνδυνη φλεγμονώδης κατάσταση, η λεγόμενη αλκοολική παγκρεατίτιδα. Εκτός από τα παραπάνω, το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις και διάφορα είδη καρκίνου. Μακροπρόθεσμα, η κατάχρηση αλκοόλ έχει ως αποτέλεσμα την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο νόσησης από βακτηριακές και ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. ηπατίτιδες Β και C, HIV κ.ά.)
Όπως καταλαβαίνετε, οι επιδράσεις του αλκοόλ στον οργανισμό μας είναι πολλές και δυνητικά θανατηφόρες. Ως νοσηλευτής σε μονάδα εντατικής θεραπείας με εξειδίκευση στο ήπαρ έχω κουράρει τεράστιο αριθμό ασθενών, που αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε μεταμόσχευση λόγω σοβαρής δυσλειτουργίας του ήπατός τους εξαιτίας του αλκοόλ. Κλείνοντας λοιπόν, ας τονίσουμε ότι το αλκοόλ μπορεί να αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητάς μας από την αρχαιότητα και να το έχουμε συνηθίσει, άλλα αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι είναι μια εξαρτησιογόνος ουσία με ολέθριες επιπτώσεις για την υγειά μας. Συνεπώς, η ορθή χρήση του είναι μείζονος σημασίας.
Ηλίας Ντόντης
RN, CCRN, BSc Nursing Sciences, MSc candidate
Πηγές:
1.Banerjee N. Neurotransmitters in alcoholism: A review of neurobiological and genetic studies. Indian J Hum Genet. 2014 Jan;20(1):20-31. doi: 10.4103/0971-6866.132750. PMID: 24959010; PMCID: PMC4065474.
2.Rehm J. The risks associated with alcohol use and alcoholism. Alcohol Res Health. 2011;34(2):135-43. PMID: 22330211; PMCID: PMC3307043.
3.IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans, No. 44. IARC Working Group on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Lyon (FR): International Agency for Research on Cancer; 1988.
Εικόνα Paolo Bendandi, Unsplash
