Εισαγωγή
Σε προηγούμενο άρθρο εστιάσαμε στη βασική ανατομία του ανθρώπινου εγκεφάλου και εξηγήσαμε το ρόλο των κύριων ανατομικών δομών του. Ο τελικός εγκέφαλος χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια και κάθε ημισφαίριο χωρίζεται με τη σειρά του σε τέσσερις λοβούς. Οι λοβοί αυτοί είναι ο μετωπιαίος, ο κροταφικός, ο βρεγματικός και ο ινιακός. Παρακάτω θα μιλήσουμε πολύ συνοπτικά για τις λειτουργίες τους. Πριν προχωρήσουμε, θεωρώ ότι είναι χρήσιμο να αναφέρω ότι κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο στέλνει σήματα στην αντίθετη πλευρά του σώματος, δηλαδή το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώματός μας και το δεξί ημισφαίριο την αριστερή. Για παράδειγμα όταν κλωτσάμε μία μπάλα με το αριστερό μας πόδι, το μήνυμα έχει σταλεί από τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου μας. Ας επιστρέψουμε όμως τώρα στους λοβούς που είναι και το θέμα μας.
Μετωπιαίος λοβός
Είναι ο μεγαλύτερος λοβός και βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου. Ο λοβός αυτός είναι μία από τις περιοχές του εγκεφάλου που τραυματίζονται συχνότερα, ίσως λόγω της θέσης και του μεγάλου μεγέθους του. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως το κέντρο ελέγχου της συμπεριφοράς και των συναισθημάτων μας, διαμορφώνοντας με αυτόν τον τρόπο την προσωπικότητά μας. Εδώ θα ήθελα να αναφέρω, ότι το μεταιχμιακό σύστημα, που αποτελεί μία ξεχωριστή ανατομική περιοχή του εγκεφάλου και θα αναλυθεί σε άλλο άρθρο, παίζει επίσης πολύ σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των συναισθημάτων μας. Ο μετωπιαίος λοβός ευθύνεται για την αναλυτική και την αφηρημένη σκέψη, μας βοηθά να λύνουμε προβλήματα, να ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας και να κάνουμε σχέδια για το μέλλον. Εδώ εντοπίζεται και η περιοχή Broca, η οποία ανακαλύφθηκε και πήρε το όνομά της από το Γάλλο γιατρό Paul Broca. Η περιοχή Broca εντοπίζεται στον αριστερό μετωπιαίο λοβό σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους και είναι υπεύθυνη για την παραγωγή και την ευφράδεια του λόγου. Τέλος, μία ακόμη σημαντική λειτουργεία του μετωπιαίου λοβού είναι ο έλεγχος των εκούσιων κινήσεών μας.
Κροταφικός λοβός
Οι κροταφικοί λοβοί βρίσκονται πίσω από τα αυτιά και είναι οι δεύτεροι μεγαλύτεροι σε μέγεθος. Είναι υπεύθυνοι για την επεξεργασία ακουστικών ερεθισμάτων και τη δημιουργία αναμνήσεων. Ο κυρίαρχος κροταφικός λοβός, που στη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων εντοπίζεται στο αριστερό ημισφαίριο, παίζει ρόλο στη μάθηση λεκτικών πληροφοριών και στη διατήρησή τους στη μνήμη μας. Στον κυρίαρχο κροταφικό λοβό εντοπίζεται η περιοχή Wernicke, η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1874 από το Γερμανό νευρολόγο, Carl Wernicke και περιλαμβάνει νευρώνες που είναι υπεύθυνοι για την κατανόηση του λόγου. Εάν η περιοχή αυτή υποστεί κάποια βλάβη, π.χ. ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο, τότε είναι πολύ πιθανό ο ασθενής να αδυνατεί να κατανοήσει τόσο τον προφορικό όσο και τον γραπτό λόγο. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αφασία Wernicke. Ο μη κυρίαρχος κροταφικός λοβός συμβάλλει στη μάθηση και διατήρηση στη μνήμη μη λεκτικών πληροφοριών.
Βρεγματικός λοβός
Ο βρεγματικός λοβός είναι υπεύθυνος για τη χωρική και οπτική αντίληψη και μας βοηθά να καταλάβουμε ποια είναι η θέση μας μέσα στο χώρο σε σχέση με τα αντικείμενα που βρίσκονται γύρω μας. Ερμηνεύει κινητικά, αισθητικά, οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα. Επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται από την αίσθηση της αφής και χάρη σε αυτόν αντιλαμβανόμαστε τον πόνο και τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Επιπλέον, ο βρεγματικός λοβός μας βοηθάει να εστιάζουμε την προσοχή μας , επιτρέποντας μας για παράδειγμα να ακούσουμε το συνομιλητή μας σε ένα χώρο που επικρατεί φασαρία.
Ινιακός λοβός
Ο ινιακός λοβός βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου και αποτελεί το κύριο οπτικό του κέντρο. Μας βοηθά να αντιληφθούμε το χρώμα, το φως και τις κινήσεις που λαμβάνουν χώρα μέσα στο οπτικό μας πεδίο. Όπως γίνεται αντιληπτό ο τραυματισμός αυτής της περιοχής του εγκεφάλου μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές της όρασης. Για παράδειγμα ένα εγκεφαλικό επεισόδιο στον ινιακό λοβό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση οπτικών παραισθήσεων και την αδυναμία αναγνώρισης οικείων αντικειμένων και προσώπων. Βλάβη του ινιακού λοβού μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση, αλλά προσοχή: η περίπτωση αυτή δεν πρέπει να συγχέεται με τη ‘συνηθισμένη’ τύφλωση. Τα μάτια του ασθενούς δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα, αλλά ο εγκέφαλος αδυνατεί να αναγνωρίσει τα οπτικά ερεθίσματα.
Επίλογος
Το αφιέρωμά μας στον εγκέφαλο θα συνεχιστεί με άρθρα σχετικά με τις μήνιγγες , τις εγκεφαλικές κοιλίες, το μεταιχμιακό σύστημα και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό.
Υγεία στο σπίτι – Τα πάντα για την υγεία σας
Πηγές:
1.Μαθαίνω τα πάντα, Ανθρώπινος Εγκέφαλος, εκδόσεις Διόπτρα.
3.Broca’s Area Function and Location, simplypsychology.org
4.Brain Map: Temporal Lobes, health.qld.gov.au
5.Βασική Ανατομία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, pediatric-neurosurgery.com
6.Wernicke area, britannica.com
7.Brain Anatomy and How the Brain Works, hopkinsmedicine.org
8.Understanding Occipital Lobe Stroke: What It Affects & How to Recover, flintrehab.com
Φωτογραφία άρθρου: Hal Gatewood, Unsplash
