Τι είναι η ινσουλίνη;
Στο ευρύτερο οικογενειακό μας περιβάλλον σίγουρα θα υπάρχει κάποιος που χρησιμοποιεί ινσουλίνη για να ελέγχει το σάκχαρό του. Τι είναι όμως η ινσουλίνη;
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα β-κύτταρα του παγκρέατος (γνωστά ως β-κύτταρα των νησιδίων του Langerhans) και παίζει πρωτεύοντα ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και τη ρύθμιση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα.
Τα κύτταρα του ανθρώπινου σώματος χρειάζονται γλυκόζη για ενέργεια. Δυστυχώς όμως, η γλυκόζη δεν μπορεί να περάσει από το αίμα στα κύτταρα χωρίς την παρουσία της ινσουλίνης, που δρα ως κλειδί για να επιτραπεί η είσοδος της γλυκόζης στα κύτταρα.
Μετά από ένα γεύμα τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται. Όταν τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης ανιχνευτούν, ο εγκέφαλος στέλνει σήμα για έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας προκειμένου να μεταφερθούν τα μόρια γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα. Όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, τόσο περισσότερη ινσουλίνη παράγεται για να επιτευχθεί ο μεταβολισμός των σακχάρων.
Η ανεπάρκεια ινσουλίνης ή η αντίσταση στη δράση της προκαλεί τη νόσο του σακχαρώδη διαβήτη, η οποία θα μελετηθεί σε άλλο άρθρο.
Γλυκαγόνη, ο συνεργάτης της ινσουλίνης
Η ινσουλίνη ρυθμίζει τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα σε συνεργασία με τη γλυκαγόνη. Η γλυκαγόνη είναι μία ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας από τα α-κύτταρα των νησιδίων του Langerhans. Έχει αντίστροφη δράση από την ινσουλίνη και ο κύριος ρόλος της είναι η αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Η ινσουλίνη έχει αναβολική δράση και η γλυκαγόνη καταβολική. Οι δύο παραπάνω ορμόνες είναι οι κύριοι ρυθμιστές της ομοιόστασης της γλυκόζης .
Υπογλυκαιμία – Μία επικίνδυνη κατάσταση
Σε περίπτωση που η ινσουλίνη εκκρίνεται ή χορηγείται σε μεγάλες ποσότητες, η γλυκόζη εισέρχεται στα κύτταρα με γρήγορο ρυθμό με αποτέλεσμα να μειώνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα η συγκέντρωση της στο αίμα. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως υπογλυκαιμία, είναι πολύ επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε κώμα.
Συνήθως αυτό συμβαίνει όταν τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη χορηγούν μεγαλύτερη δόση ινσουλίνης από αυτή που πραγματικά χρειάζονται, για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων που πρόκειται να καταναλώσουν ή έχουν ήδη καταναλώσει.
Οι ασθενείς που λαμβάνουν ινσουλίνη και είναι επιρρεπείς σε υπογλυκαιμίες, οφείλουν να έχουν μαζί τους εύκολα απορροφήσιμους υδατάνθρακες αλλά και γλυκαγόνη για χορήγηση σε ώρα ανάγκης.
Πότε ενδείκνυται η χρήση ινσουλίνης;
Η ινσουλίνη χορηγείται εξωγενώς και είναι μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις της Ιατρικής, που επάξια τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. Σε περίπτωση χρήσης της, ο ασθενής καλείται να προσαρμοστεί σε έναν νέο τρόπο ζωής.
Σε ποιες περιπτώσεις ,όμως ,χρησιμοποιούμε ινσουλίνη εξωγενώς;
- Ινσουλίνη χορηγείται κυρίως σε ασθενείς με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, αποσκοπώντας στην αναπλήρωση της πρακτικά παντελώς ελλείπουσας ινσουλίνης.
- Στο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2, όταν οι ασθενείς λαμβάνουν τη μέγιστη δόση αντιδιαβητικών φαρμάκων και παρόλα αυτά η γλυκόζη του αίματος τους δε ρυθμίζεται.
- Σε διαβητικούς ασθενείς με εξαιρετικά αρρύθμιστο διαβήτη κατά τη διάγνωση.
- Σε διαβητικούς ασθενείς που πάσχουν από βαριές λοιμώξεις ,σοβαρή ηπατική-νεφρική ανεπάρκεια ,διαβητική κετοξέωση ή άλλες επείγουσες καταστάσεις.
Είναι εύκολα αντιληπτό ότι οι ασθενείς που βρίσκονται σε εντατικοποιημένα σχήματα ινσουλινοθεραπείας βιώνουν σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητά τους, καθώς οφείλουν να αξιολογούν κάθε γεύμα τους σε συνδυασμό με τις ανάγκες τους και τη σωματική τους δραστηριότητα ,ώστε να υπολογίζουν σωστά τις δόσεις ινσουλίνης που θα χορηγήσουν.
Διαβητική κετοξέωση – Μία κατάσταση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης
Η έλλειψη ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσει σε διαβητική κετοξέωση, μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση.
Πώς τα άτομα με παντελή έλλειψη ινσουλίνης μπορούν να οδηγηθούν σε διαβητική κετοξέωση;
Όταν υπάρχει σοβαρή έλλειψη ινσουλίνης, η γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα αδυνατεί να εισέλθει στα κύτταρα. Ο οργανισμός αντιλαμβάνεται την κατάσταση αυτή ως νηστεία και έλλειψη γλυκόζης και αντιδρά με υπερέκκριση κάποιων ορμονών οι οποίες αυξάνουν κι άλλο τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα, μέσω αύξησης της παραγωγής και απελευθέρωσής της από το ήπαρ (γλυκογονόλυση και γλυκονεογένεση).
Επιπλέον, οι ορμόνες αυτές προάγουν τη λιπόλυση, δηλαδή τη διάσπαση του λίπους που βρίσκεται αποθηκευμένο στο λιπώδη ιστό, και την παραγωγή ελεύθερων λιπαρών οξέων, τα οποία μέσω της κυκλοφορίας του αίματος κατευθύνονται προς το ήπαρ. Εκεί, υπό συνθήκες απόλυτης έλλειψης ινσουλίνης και άμεσης ανάγκης για παραγωγή ενέργειας, μετατρέπονται σε κετόνες, που αποτελούν μία εναλλακτική πηγή ενέργειας για τα κύτταρα και το μοναδικό υπόστρωμα, εκτός της γλυκόζης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον εγκέφαλο.
Είναι ζωτικής σημασίας ο έλεγχος του σακχάρου στο αίμα σε άτομα που το σώμα τους δεν εκκρίνει την απαραίτητη ποσότητα ινσουλίνης, ώστε να αποφευχθούν τυχόν καταστάσεις που χρήζουν νοσηλείας.
Πηγές:
1.Τι γνωρίζεται για την διαβητική κετοξέωση; (mednutrition.gr)
2.Ινσουλίνη, όσα πρέπει να γνωρίζεις! (mednutrition.gr)
3.Diabetes treatment: Using insulin to manage blood sugar – Mayo Clinic
4.Ινσουλίνη & Τρόπος Ζωής | ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ (lilly.gr)
5.Role of Insulin in Health and Disease: An Update – PMC (nih.gov)
Εικόνα Towfiqu barbhuiya , Unsplash
