Νεφρικοί λίθοι: αίτια και αντιμετώπιση

Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για του νεφρικούς λίθους. Από τι αποτελούνται και ποιοί είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή τους;

 Οι νεφρικοί λίθοι αποτελούν την πιο κοινή αιτία απόφραξης της ουροφόρου οδού. Συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα παρά μόνο όταν κινούνται κατά μήκος του ουροποιητικού συστήματος, ακολουθώντας τη ροή των ούρων. Εάν κάποιος νεφρικός λίθος αποφράξει έναν από τους ουρητήρες, το γεγονός αυτό θα οδηγήσει σε διόγκωση του νεφρού ,καθώς διακόπτεται η ροή των ούρων. Ακολούθως ,ο ουρητήρας συσπάται σε μία προσπάθεια προώθησης του λίθου και προκαλείται πολύ έντονος πόνος, ο λεγόμενος κολικός. Παρόλα αυτά το 85% περίπου των λίθων είναι αρκετά μικρό ώστε να αποβληθεί τελικά κατά τη διάρκεια της ούρησης χωρίς να προκαλέσει απόφραξη.

Πάμε τώρα να δούμε ποιοι είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία νεφρικών λίθων:

1. Καθιστική ζωή. Η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ενός πλήθους παθολογικών καταστάσεων. Η νεφρολιθίαση περιλαμβάνεται σε αυτά.
2. Ουρολοιμώξεις. Υπάρχουν ενδείξεις ότι βακτήρια μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο δημιουργίας λίθων. Στο σημείο αυτό βέβαια θα ήθελα να τονίσω ότι μία ουρολοίμωξη μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της απόφραξης της ουροφόρου οδού από νεφρικούς λίθους. Αυτό συμβαίνει όταν βακτήρια παγιδεύονται στα ούρα που λιμνάζουν πάνω από το σημείο της απόφραξης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι λοιμώξεις αυτές αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως μπορεί να οδηγήσουν σε απειλητική για τη ζωή σηψαιμία.
3. Αφυδάτωση. Η πρόσληψη 2-3 λίτρων νερού την ημέρα (εάν δεν υπάρχει κάποια αντένδειξη), μειώνει τον κίνδυνο.
4. Αυξημένη διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι το ασβέστιο είναι ένα από τα βασικά συστατικά των νεφρικών λίθων. Πιο συγκεκριμένα  το 80% περίπου των νεφρικών λίθων περιέχει ασβέστιο.
5. Αυξημένη διαιτητική πρόσληψη βιταμίνης D, η οποία είναι απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου στο έντερο.
6. Ουρική αρθρίτιδα. Το αυξημένο ουρικό οξύ αυξάνει τον κίνδυνο νεφρολιθίασης καθώς συμμετέχει στο σχηματισμό λίθων. Ο περιορισμός της πρόσληψης ζωικής πρωτείνης μπορεί να οφελήσει αυτούς του ασθενείς.
7. Οικογενειακό ιστορικό νεφρολιθίασης. Εάν κάποιος συγγενής σας έχει ιστορικό νεφρολιθίασης, τότε έχετε  κι εσείς περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα αυτό κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής σας.

Συμπτώματα νεφρολιθίασης

Σε αρκετές περιπτώσεις η νεφρολιθίαση είναι ασυμπτωματική και παραμένει αδιάγνωστη. Σε περίπτωση απόφραξης ενός από τους ουρητήρες, ο ασθενής εμφανίζει πολύ έντονο κολικό πόνο και μπορεί επίσης να παρατηρηθεί αιματουρία. Σε περίπτωση αιματουρίας τα ούρα έχουν συνήθως ροζ ή χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα. Άλλα συνηθισμένα συμπτώματα είναι η ναυτία και ο εμετός.

Αντιμετώπιση

Όπως ανέφερα παραπάνω, στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων  ( περίπου 85%) οι νεφρικοί λίθοι είναι αρκετά μικροί προκειμένου να αποβληθούν με τα ούρα. Συνήθως αποβάλλονται εντός τριών ημερών από τη στιγμή της εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων. Συνίσταται η χρήση αναλγητικών (πχ παρακεταμόλης, μη στεροειδών αντιφλεγμονώδων κ.α.)  σε περίπτωση που οι νεφρικοί λίθοι προκαλούν πόνο.

Είναι επίσης πολύ σημαντικό να πίνετε 2-3 λίτρα νερό ημερησίως. Η κατανάλωση νερού αυξάνει τη ροή των ούρων, διευκολύνοντας  την απομάκρυνση των λίθων και την αποβολή βακτηρίων που δυνητικά μπορεί να προκαλέσουν ουρολοίμωξη. Εάν αναπτυχθεί ουρολοίμωξη ενώ ήδη έχετε νεφρικούς λίθους, η αντιμετώπιση της νεφρολιθίασης θα γίνει αρκετά δυσκολότερη.

Εάν έχετε συμπτώματα ναυτίας και εμετού μπορείτε να ανακουφιστείτε λαμβάνοντας κατάλληλη αντιεμετική αγωγή. Θα περιγράψω τα σημαντικότερα αντιεμετικά φάρμακα σε άλλο άρθρο.

Μια καλή συμβουλή είναι να συλλέγετε τα ούρα σας και να τα ελέγχετε για την παρουσία λίθων. Αν ανιχνευθούν λίθοι, φυλάξτε τους και στείλτε τους για ανάλυση.  Έχει μεγάλη σημασία να γνωρίζουμε από τι αποτελούνται οι λίθοι, καθώς μπορούμε να προβούμε σε κατάλληλες παρεμβάσεις που θα μειώσουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης ουρολιθίασης.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα όταν ο ασθενής εμφανίζει πολύ έντονο πόνο που δεν ανταποκρίνεται στα αναλγητικά ή όταν παρατηρείται επίμονος πυρετός ή σημαντική αιμορραγία, είναι αναγκαίο να καταφύγουμε σε άλλες λύσεις προκειμένου να αποβληθούν άμεσα οι λίθοι και να ανακουφιστούν τα συμπτώματα. Ανάλογα με την εντόπιση και το μέγεθος των λίθων υπάρχουν τρείς επιλογές, τις οποίες δε θα αναλύσω στο συγκεκριμένο άρθρο. Αυτές είναι η απομάκρυνση λίθων μέσω ουρηθροσκόπησης, η εξωσωματική λιθοτριψία και η διαδερμική νεφρολιθοτριψία.

Υγεία στο σπίτι – Τα πάντα για την υγεία σας

Πηγές:

1. Muralitharan, Nair and Peate, Ian (2009) Fundamentals of applied pathophysiology, Wiley-Blackwell

2.https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/kidney-stones/symptoms-causes/syc-20355755

3.http://pennstatehershey.adam.com/content.aspx?productid=113&pid=33&gid=000170

4.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5300853/

5.https://www.msdmanuals.com/home/kidney-and-urinary-tract-disorders

6.https://www.sepsis.org/sepsisand/kidney-stones/

Photo by Robina Weermeijer on Unsplash