Εισαγωγή
Όλοι μας λίγο πολύ, είτε αγαπούσαμε τις θετικές επιστήμες είτε όχι, μελετήσαμε κάποια στιγμή βιολογία στο σχολείο. Στη βιολογία λοιπόν, σε κάποιο από τα κεφάλαια, μας μίλησαν για την ομοιόσταση και μας έδωσαν τον ορισμό της. Ο ορισμός που έδιναν συνήθως τα βιβλία ήταν “η δυνατότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις εσωτερικές του συνθήκες παρά την οποιαδήποτε εξωτερική μεταβολή στο περιβάλλον ”. Υπάρχουν πάρα πολλοί μηχανισμοί στο σώμα μας που παλεύουν να διατηρήσουν την ομοιόσταση, όπως για παράδειγμα οι υποδοχείς στο δέρμα που αντιλαμβάνονται τις μεταβολές στη θερμοκρασία, άλλα σε αυτό το κείμενο θα ήθελα να αναφερθώ σε έναν από τους πιο σημαντικούς ομοιοστατικούς μηχανισμούς του οργανισμού μας, το σύστημα Ρενίνης-Αγγειοτενσίνης-Αλδοστερόνης.
Γνωριμία με στο σύστημα Ρενίνης-Αγγειοτενσίνης-Αλδοστερόνης
Το σύστημα RAAS, όπως ονομάζεται στα αγγλικά(από τα αρχικά των Renin, Angiotensin, Aldosterone και System) είναι κατά κόρον ένας μηχανισμός ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης, των ιόντων και του ύδατος (νερού) στον ανθρώπινο οργανισμό. Επίσης, είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι το σύστημα αυτό είναι αρκετά πολύπλοκο και έχει πολύ περισσότερες λειτουργίες. Σε αυτό το κείμενο θα επικεντρωθούμε στο πως ακριβώς δρα το σύστημα Ρενίνης-Αγγειοτενσίνης-Αλδοστερόνης για να επαναφέρει την αρτηριακή μας πίεση στη πρότερή της κατάσταση όταν αυτή έχει μεταβληθεί. Καταρχάς, το σύστημα αυτό περιλαμβάνει διάφορα όργανα, όπως για παράδειγμα τους νεφρούς, τα αγγεία, τους πνεύμονες ακόμα και τον εγκέφαλο. Όλη η δράση ξεκινάει από τους νεφρούς και από μια ομάδα κυττάρων που βρίσκονται στο τοίχωμα των προσαγωγών αρτηριδίων του σπειράματος του νεφρώνα. Τα κύτταρα της παρασπειραματικής συσκευής (κοκκιώδη κύτταρα) είναι τασεοϋποδοχείς, αντιλαμβάνονται δηλαδή τις μεταβολές στην τάση ή αλλιώς στην πίεση που ασκείται στα τοιχώματα του αγγείου στο οποίο βρίσκονται. Όταν η αρτηριακή μας πίεση μειώνεται, μειώνεται η πίεση που ασκεί το αίμα στα αγγεία και τότε τα κοκκιώδη κύτταρα παράγουν ρενίνη, ένα ένζυμο που απελευθερώνεται στην κυκλοφορία και αναζητά το στόχο του, το αγγειοτενσινογόνο. Το αγγειοτενσινογόνο, μια σφαιρίνη που κυρίως παράγεται από το ήπαρ, αντιδρά με τη ρενίνη και παράγουν αγγειοτενσίνη 1. Η αγγειοτενσίνη 1 είναι ανενεργή άλλα ταξιδεύοντας στους πνεύμονες, έρχεται σε επαφή με το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης και μετατρέπεται σε αγγειοτενσίνη 2, η οποία δρα στους νεφρούς, τα επινεφρίδια, τον εγκέφαλο καθώς και στα περιφερικά αγγεία.
Η δράση της αγγειοτενσίνης 2
Στα περιφερικά αγγεία συνδέεται με υποδοχείς προκαλώντας ισχυρή αγγειοσύσπαση.
Στον εγκέφαλο δρα στον υποθάλαμο ενεργοποιώντας το μηχανισμό της διψάς και την παραγωγή της αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH), η οποία αποθηκεύεται και εκκρίνεται από την οπίσθια υπόφυση προκαλώντας επαναρρόφηση νερού στα νεφρικά σωληνάρια.
Στους νεφρούς, η αγγειοτενσίνη 2 προκαλεί επαναρρόφηση νατρίου και αποβολή ιόντων υδρογόνου, ενώ στα επινεφρίδια η δράση της ενεργοποιεί τη παράγωγη αλδοστερόνης, μιας ορμόνης που προκαλεί επαναρρόφηση νατρίου και νερού με ταυτόχρονη αποβολή καλίου. Η αύξηση της συγκέντρωσης του νατρίου έχει ως αποτέλεσμα την κατακράτηση ύδατος προκειμένου να διατηρηθεί η ωσμωτική ισορροπία.
Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί οδηγούν σε αύξηση της αρτηριακής μας πίεσης προσπαθώντας να επαναφέρουν την ομοιόσταση. Το πως εξηγείται η αύξηση αυτή(δηλαδή γιατί όταν πίνουμε νερό αυξάνεται η αρτηριακή πίεση) αποτελεί ένα μάθημα από μόνο του, όποτε θα αναφερθούμε ξανά σε αυτό σε ένα επόμενο άρθρο στο οποίο θα μελετήσουμε μαζί τις αιμοδυναμικές σταθερές του οργανισμού μας.
Κλείνοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι η δυσλειτουργία του RAAS οδηγεί σε καρδιαγγειακές και νεφρικές παθήσεις για αυτό είναι στόχος πολλών φαρμακευτικών θεραπειών.
Ηλίας Ντόντης
RN, CCRN, BSc Nursing Sciences, MSc candidate
Πηγές:
