Γεια σας και καλωσήρθατε σε άλλο ένα ταξίδι στην επιστήμη. Σήμερα θα αναφερθούμε σε ένα φαινόμενο/χειρισμό που χρησιμοποιείται αρκετές φορές στο χώρο του νοσοκομείου αλλά μπορεί να παρατηρηθεί συχνά και όταν εκτελούμε διάφορες καθημερινές δραστηριότητες. Θα αναφερθούμε, λοιπόν, στην τεχνική Βαλσάλβα που πήρε το όνομα της από τον Ιταλό γιατρό, Αντόνιο Μαρία Βαλσάλβα, το 1704.
Τι ακριβώς είναι όμως αυτή η τεχνική; Η τεχνική Βαλσάλβα είναι η εκτέλεση της αναγκαστικής εκπνοής ενάντια σε μια κλειστή γλωττίδα(ανατομικό σημείο του λάρυγγα, όπου βρίσκονται οι φωνητικές χορδές) . Αυτό το φαινόμενο μπορεί να παρατηρηθεί στην καθημερινότητα μας όταν κάποιος παίζει σαξόφωνο, κατά τη διάρκεια του “σφιξίματος” στην αφόδευση ή όταν κάποιος είναι στο γυμναστήριο και σηκώνει βάρη. Στο νοσοκομείο προκειμένου να επιτελέσουμε αυτήν την τεχνική, βάζουμε τον ασθενή σε καθιστή θέση και τον παρακινούμε να φυσήξει όσο πιο δυνατά μπορεί σε μια μεγάλης διαμέτρου σύριγγα. Στη συνεχεία, μόλις σταματήσει να εκπνέει δυνατά, τον βάζουμε να ξαπλώσει και σηκώνουμε και τα 2 κάτω άκρα του πολύ γρήγορα(ο λόγος που γίνεται αυτό θα εξηγηθεί παρακάτω).
Τι αλλάζει στη φυσιολογία μας κατά της διάρκεια αυτής της τεχνικής; Όταν κάποιος εκπνέει ενάντια σε μια κλειστή γλωττίδα αυξάνεται δραματικά η ενδοθωρακική πίεση, δηλαδή η πίεση μέσα στο θώρακα. Η αυξημένη αυτή πίεση μειώνει τη φλεβική επαναφορά (την ποσότητα του αίματος που επιστρέφει μέσω των μεγάλων αγγείων στην καρδία) . Μέσω ενός νόμου των αιμοδυναμικών σταθερών, που ονομάζεται Frank-Starling , η μειωμένη ποσότητα αίματος που επιστρέφει στην καρδιά οδηγεί σε μείωση του όγκου παλμού( η ποσότητα του αίματος που εκτοξεύει η καρδιά με κάθε της χτύπο). Αν διαβάσατε το προηγούμενο άρθρο μας σχετικά με την αρτηριακή πίεση και την άσκηση με βάρη θα θυμάστε ότι μειωμένος όγκος παλμού, οδηγεί σε μειωμένη καρδιακή παροχή άρα και μειωμένη αρτηριακή πίεση. Αυτό με τη σειρά του ενεργοποιεί κάποιους τασεοϋποδοχείς (υποδοχείς που αντιλαμβάνονται τις εναλλαγές στις πιέσεις μέσα στα αγγεία), οι οποίοι βρίσκονται στον καρωτιδικό κόλπο και στο αορτικό τόξο. Μεσώ ενός βιοχημικού μονοπατιού, αυτοί οι τασεοϋποδοχείς επαναφέρουν την αρτηριακή πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα και αυξάνουν τη καρδιακή μας συχνότητα. Όταν λοιπόν ο ασθενής σταματάει να εκπνέει ενάντια στη κλειστή γλωττίδα, έχουμε μια μικρή πτώση της αορτικής πίεσης. Στη συνεχεία, όταν βάζουμε τον ασθενή να ξαπλώσει και σηκώνουμε τα κάτω άκρα του, η ποσότητα του αίματος των κάτω άκρων, που ισοδυναμεί περίπου με 200-250ml, επιστρέφει στην καρδιά . Με αυτό το τρόπο αυξάνεται περαιτέρω η πίεση στο αορτικό τόξο, η λειτουργιά των τασεοϋποδοχέων μειώνεται και έχουμε πτώση της καρδιακής συχνότητας.
Είμαι σίγουρος ότι κουραστήκατε με όλες αυτές τις ορολογίες και ίσως να σας περιτριγυρίζει αυτή τη στιγμή και ένας μικρός πονοκέφαλος. Συνοψίζοντας, αυτό που θα ήθελα να θυμάστε για αυτήν την τεχνική, είναι ότι πρόκειται για έναν τρόπο να χειραγωγήσουμε τους αντιρροπιστικούς μηχανισμούς του καρδιαγγειακού μας συστήματος, προκείμενου να μειώσουμε τη καρδιακή μας συχνότητα. Οπότε, έχουμε τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε επικίνδυνες αρρυθμίες της καρδιάς χωρίς φαρμακευτικές μεθόδους αλλά επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ένδειξη για το αν κάποιος πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια. Κατά τη διάρκεια ασκήσεων με βάρη, η τεχνική Βαλσάλβα χρησιμοποιείται αρκετά διότι η αύξηση της ενδοθωρακικής πίεσης σταθεροποιεί τη σπονδυλική στήλη με αποτέλεσμα να γίνεται ευκολότερη η άρση μεγαλύτερων φορτίων. Φυσικά, αυτό ΔΕΝ συνίσταται διότι ήδη έχουμε αναφέρει τις σοβαρές επιπτώσεις της Βαλσάλβα στο καρδιαγγειακό μας σύστημα.
Ηλίας Ντόντης
RN, CCRN, BSc Nursing Sciences, MSc candidate
Πηγές:
1.Hackett DA, Chow CM. The Valsalva maneuver: its effect on intra-abdominal pressure and safety issues during resistance exercise. J Strength Cond Res. 2013 Aug;27(8):2338-45. doi: 10.1519/JSC.0b013e31827de07d. PMID: 23222073.
2.Srivastav S, Jamil RT, Zeltser R. Valsalva Maneuver. [Updated 2022 Oct 25]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537248/
Εικόνα: Towfiqu barbhuiya, Unsplash
