Καλώς ορίσατε σε άλλο ένα ταξίδι στην επιστήμη. Σήμερα θα θίξουμε ένα θέμα που έχει έρθει στην επιφάνεια πολλές φορές στην ελληνική κοινωνία και αυτό είναι η κατάχρηση των αναβολικών στεροειδών, η χρήση δηλαδή φαρμακευτικών σκευασμάτων προκειμένου να αυξηθεί η αθλητική επίδοση κάποιου ή να ενισχύσει τη μυϊκή του μάζα. Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Tι είναι τα αναβολικά στεροειδή;
Τα στεροειδή, λοιπόν, είναι συνθετικές ουσίες που έχουν ως βάση πολλές φορές το μείζον ανδρογόνο, την τεστοστερόνη. Ονομάζονται αναβολικά, διότι υποστηρίζουν τον αναβολισμό, τη δημιουργία δηλαδή καινούργιου ιστού στον οργανισμό μας. Είναι φαρμακευτικά σκευάσματα, διότι δημιουργήθηκαν προκειμένου να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένες ασθένειες, όπως η αναιμία ή ο υπογοναδισμός. Δυστυχώς, όμως, ξεκίνησε η αλόγιστη χρήση τους στον επαγγελματικό αθλητισμό και το γυμναστήριο εξαιτίας της επίδρασης που έχουν στο μυϊκό ιστό. Υπάρχουν διάφορες ουσίες που χρησιμοποιούνται ως αναβολικά στεροειδή, αλλά αυτή που θα αναλύσουμε εμείς σήμερα είναι η πιο βασική από αυτές, η τεστοστερόνη.
Τι είναι η τεστοστερόνη;
Η τεστοστερόνη, λοιπόν, είναι η κύρια φυλετική ορμόνη που δίνει στους άνδρες πολλά από τα χαρακτηριστικά τους. Για παράδειγμα, είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του πέους και των όρχεων, την τριχοφυΐα, την ανάπτυξη της μυϊκής μάζας και της δύναμης, την ανάπτυξη των οστών, τη λίμπιντο και την παράγωγη του σπέρματος. Επίσης, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ψυχική σφαίρα του ατόμου. Στην παραγωγή της τεστοστερόνης παίζουν ρόλο κυρίως ο υποθάλαμος, η υπόφυση και οι όρχεις. Πιο συγκεκριμένα, η υπόφυση στέλνει σήμα στους όρχεις μέσω της ορμόνης LH, οι οποίοι με τη σειρά τους παράγουν την τεστοστερόνη. Φυσικά η δράση της δεν εμφανίζεται μόνο στον άνδρα. Στη γυναίκα ποσότητες τεστοστερόνης παράγονται κυρίως από τις ωοθήκες και με τη βοήθεια των επινεφριδίων. Η τεστοστερόνη παίζει ρόλο στη λειτουργιά των ωοθηκών, τη δύναμη των οστών καθώς και στη σεξουαλική συμπεριφορά. Η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για την παραγωγή της τεστοστερόνης χωρίς αυτό όμως να σημαίνει ότι υψηλή χοληστερόλη ισοδυναμεί με υψηλή τεστοστερόνη.
Είναι γεγονός ότι η κατάχρηση τεστοστερόνης από αθλητές έχει τεράστια επίδραση στην αθλητική τους επίδοση καθώς και στη μυϊκή τους μάζα, άλλα με καταστροφικές συνέπειες πολλές φορές για την υγεία.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην υγειά από την υπέρμετρη χρήση τεστοστερόνης;
1. Αιμοποίηση – Αυξημένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και αύξηση της αιμοσφαιρίνης στον οργανισμό, αυξάνοντας το ιξώδες του αίματος και οδηγώντας τα άτομα σε αυξημένο κίνδυνο ισχαιμικών επεισοδίων (π.χ. ισχαιμικά εγκεφαλικά κτλ.).
2.Επίδραση στην ψυχική σφαίρα – Άτομα που έκαναν χρήση αναβολικών στεροειδών, έδειχναν μετέπειτα αυξημένη προδιάθεση για οργή και μανία.
3.Διαταραχή λιπιδαιμικού προφίλ – Αυτό σημαίνει ότι υπήρξε αύξηση της “κακής χοληστερίνης” LDL, η οποία προδιαθέτει σε μεγάλο κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια.
4.Διαταραχή παραγωγής της ενδογενούς τεστοστερόνης– H εξωγενής χορήγηση τεστοστερόνης οδηγεί σε παύση της ενδογενούς παραγωγής. Αυτό ,λοιπόν, έχει ως αποτέλεσμα μετά τη λήξη της χορήγησης των στεροειδών η ενδογενής παραγωγή να μην επανέρχεται αυτόματα. Χρειάζεται πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και ένας ολόκληρος χρόνος, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μην επανέλθει ποτέ. Το άτομο οδηγείται σε υπογοναδισμό, ατροφία των όρχεων, χαμηλή ποιότητα σπέρματος και στειρότητα. Η κατάθλιψη είναι μια ακόμη πιθανή παρενέργεια, λόγω της επίδρασης που έχει η τεστοστερόνη στην ψυχική σφαίρα όπως αναφέραμε παραπάνω.
Συνοψίζοντας, πρέπει να αναφέρουμε ότι έρευνες που έχουν γίνει κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι
άτομα που χρησιμοποιούσαν αναβολικά στεροειδή εμφάνιζαν συμπτώματα εθισμού και ως εκ τούτου οι ουσίες αυτές μπορούν να θεωρηθούν εξαρτησιογόνες. Επίσης, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι έρευνες που χρησιμοποιήθηκαν για να δημιουργηθεί αυτό το άρθρο, δεν μπορούσαν να ανακαλύψουν τις πραγματικές δοσολογίες αναβολικών που χρησιμοποιούνται στον αθλητισμό ή στα γυμναστήρια, μιας και οι δοσολογίες είναι πολύ μεγάλες και τις περισσότερες φόρες τα άτομα κάνουν χρήση πολλών και διαφορετικών ουσιών και όχι μόνο τεστοστερόνης. Όποτε καταλαβαίνετε ότι οι επιπτώσεις στην υγεία μπορεί να είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερες από αυτές που γνωρίζουμε. Από προσωπική μου εμπειρία, μιας και έχω υπάρξει αθλητής, έχω δει από πρώτο χέρι την επίδραση που έχουν αυτές οι ουσίες στα άτομα, στη φυσιολογία τους άλλα και στην ψυχική τους υγεία.
Οπότε, για να κλείσουμε λέμε ναι στον αθλητισμό και στην προώθηση της υγείας μας και του ευ ζην αλλά λέμε ένα τεράστιο όχι σε οτιδήποτε και σε οποιοδήποτε προσπαθεί να μας βάλει στο μονοπάτι των αναβολικών, ένα μονοπάτι που μπορεί να αποδειχτεί μοιραίο.
RN, CCRN, BSc Nursing Sciences, MSc candidate
Πηγές:
1.Pany S, Panigrahi SK, Rao EV, Patnaik L, Sahu T. Anabolic Androgenic Steroid Abuse and their Health Impacts: A Cross-sectional Study among Body Builders in a City of Eastern India. Int J Prev Med. 2019 Oct 9;10:178. doi: 10.4103/ijpvm.IJPVM_524_17. PMID: 32133096; PMCID: PMC6826677.
2.Hartgens F, Kuipers H. Effects of androgenic-anabolic steroids in athletes. Sports Med. 2004;34(8):513-54. doi: 10.2165/00007256-200434080-00003. PMID: 15248788.
3. Study links steroid abuse to key biological, psychological characteristics – Harvard Gazette
4. Testosterone — What It Does And Doesn’t Do – Harvard Health
Εικόνες: Canva Teams
