Το άρθρο δημιουργήθηκε με τη χρηματοδότηση του European Solidarity Corps Gr μέσω του Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ. Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα ‘Educate First Aid’, πατώντας εδώ.
Το σημερινό θέμα δε θα το έλεγες και ιδιαίτερα ευχάριστο. Εμετός…
Σίγουρα, όμως, είναι χρήσιμο να γνωρίζετε πώς μπορείτε να βοηθήσετε έναν/μία μαθητή/μαθήτρια, αν αρχίσουν να κάνουν εμετούς ενώ βρίσκονται στον χώρο του σχολείου. Ακολουθεί ένα σύντομο βίντεο με συμβουλές σχετικά με το θέμα:
Γιατί είναι, όμως, οι επαναλαμβανόμενοι εμετοί δυνητικά επικίνδυνοι;
Η απάντηση ακούει στο όνομα: ηλεκτρολύτες.
Αν αναρωτιέστε τι είναι οι ηλεκτρολύτες, πρόκειται για ιόντα που βρίσκονται διαλυμένα στο αίμα μας και βοηθούν στη ρύθμιση πολλών κρίσιμων λειτουργιών του σώματος.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το νάτριο και το κάλιο, που είναι δύο από τους πιο γνωστούς ηλεκτρολύτες. Μαζί με το ασβέστιο και το μαγνήσιο, θα τους χαρακτήριζα ως τους celebrities στον μαγικό κόσμο των ηλεκτρολυτών.
Μιας και είναι αδύνατο να μιλήσουμε για όλους τους ηλεκτρολύτες και τις λειτουργίες τους στο πλαίσιο του προγράμματος, στο σημερινό κείμενο θα αναλύσω την υπονατριαιμία.
Τι είναι η υπονατριαιμία;
Όπως λέει και το όνομά της, προκύπτει όταν το νάτριο που κυκλοφορεί στο αίμα μειώνεται σε επίπεδα κατώτερα των φυσιολογικών. Μία από τις συνηθισμένες αιτίες υπονατριαιμίας είναι οι διαρκείς εμετοί.
Η υπονατριαιμία είναι η πιο κοινή ηλεκτρολυτική διαταραχή. Ορίζεται ως η συγκέντρωση νατρίου στο αίμα μικρότερη από 135 mmol/L. Οι φυσιολογικές τιμές νατρίου κυμαίνονται από 135 έως 145 mmol/L.
Τι προκαλεί την υπονατριαιμία;
Η υπονατριαιμία μπορεί να προκληθεί από δύο κυρίως λόγους:
1. Απώλεια νατρίου
Η ελάττωση του συνολικού νατρίου του οργανισμού μας δεν είναι ιδιαίτερα συχνή.
Πρόκειται για παθολογική κατάσταση που οφείλεται συνήθως στην αυξημένη απώλεια νατρίου από το γαστρεντερικό σύστημα ή τους νεφρούς.
Απώλεια από το γαστρεντερικό σύστημα
Οι συνηθέστερες αιτίες απώλειας νατρίου από το γαστρεντερικό σύστημα είναι η διάρροια και οι εμετοί.
Διάρροια και εμετοί που επιμένουν οδηγούν σε αφυδάτωση, διαταραχή ηλεκτρολυτών και μπορούν να αποδειχτούν απειλητικοί για τη ζωή. Μαθητές με συνεχόμενες διάρροιες και εμετούς καλό είναι να μεταφέρονται στο νοσοκομείο για αξιολόγηση και διόρθωση τυχόν ηλεκτρολυτικών διαταραχών.
Απώλεια από τους νεφρούς
Δύο είναι οι κυριότεροι λόγοι απώλειας νατρίου από τους νεφρούς. Πρώτον, η έλλειψη αλατοκορτικοειδών (π.χ. αλδοστερόνης). Για τους σκοπούς του συγκεκριμένου άρθρου, απλώς θα αναφέρω ότι η αλδοστερόνη προκαλεί κατακράτηση νατρίου στους νεφρούς. Επομένως, η έλλειψή της οδηγεί σε αυξημένη απώλεια νατρίου και υπονατριαιμία.
Αξίζει να θυμάστε ότι υπονατριαιμία μπορούν να προκαλέσουν και διάφορα φάρμακα, τα οποία ανταγωνίζονται και εμποδίζουν τη δράση της αλδοστερόνης. Ένα παράδειγμα είναι το ευρέως χρησιμοποιούμενο διουρητικό σπιρονολακτόνη. Όμως, η ανάλυση φαρμακευτικών ουσιών που μπορούν να προκαλέσουν υπονατριαιμία ξεφεύγει από τους σκοπούς του σημερινού άρθρου.
2. Κατακράτηση νερού
Η κατακράτηση νερού είναι συχνότερη αιτία υπονατριαιμίας σε σχέση με την απώλεια νατρίου.
Σχεδόν πάντα οφείλεται στη μειωμένη απέκκριση νερού.
Η κατακράτηση μπορεί να είναι αποτέλεσμα παθολογικών καταστάσεων όπως το νεφρωσικό σύνδρομο, η νεφρική ανεπάρκεια και η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Δε χρειάζεται να γνωρίζετε επακριβώς την παθοφυσιολογία των παραπάνω παθολογικών καταστάσεων, προκειμένου να κατανοήσετε γιατί μπορούν δυνητικά να οδηγήσουν σε υπονατριαιμία. Κρατήστε μόνο ότι έχουν ως αποτέλεσμα την κατακράτηση νερού.
Πάντως, η κυριότερη αιτία κατακράτησης ύδατος και υπονατριαιμίας είναι το σύνδρομο απρόσφορης αντιδιούρησης (στα αγγλικά ονομάζεται SIAD). Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από υπέρμετρη έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης, η οποία δρα στους νεφρούς και μειώνει την απέκκριση νερού.
Γιατί η κατακράτηση προκαλεί υπονατριαιμία;
Θα το εξηγήσω πολύ απλά. Η ποσότητα νατρίου παραμένει σταθερή, ενώ η ποσότητα του νερού στο σώμα μας αυξάνεται. Μιλάμε δηλαδή για αραίωση. Φανταστείτε ότι προσθέτετε αρκετά παγάκια στον καφέ σας.
Η συνολική ποσότητα της καφεΐνης παραμένει η ίδια, αλλά κάθε ml του αραιωμένου ροφήματος περιέχει μικρότερη ποσότητα καφεΐνης σε σχέση με την αρχική.
Και κάπου εδώ ολοκληρώνεται το σημερινό άρθρο. Στο επόμενο, θα μιλήσουμε για την ηλεκτροπληξία.
Για περισσότερες χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις πρώτες βοήθειες μείνετε συντονισμένοι. Επιπλέον, μπορείτε να βρείτε πλούσιο υλικό στα κανάλια μας σε YouTube, TikTok και Instagram. Ραντεβού σύντομα με περισσότερα.
Πηγές:
1.Gaw, Allan (2008) Clinical biochemistry, An Illustrated Colour Text, Elsevier Limited
