Γεια σας και καλωσήρθατε σε άλλο ένα ταξίδι στην επιστήμη! Σήμερα θα μιλήσουμε για την ηλιακή ακτινοβολία και πόσο ωφέλιμη είναι για τον οργανισμό μας. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ; Μπορεί ναι, μπορεί όχι, αλλά σίγουρα όλοι έχουν ακούσει τη φράση “κάτσε στον ήλιο για να παράγεις βιταμίνη D“. Μήπως όμως η ηλιακή ακτινοβολία και η έκθεση μας σε αυτήν κρύβει κάτι παραπάνω από την παραγωγή της βιταμίνης D;
Το φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας: Γνωρίζατε τις υπέρυθρες ακτίνες;
Καταρχάς, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η ηλιακή ακτινοβολία αποτελείται από διαφορετικά φάσματα. Υπάρχει το υπεριώδες, το οποίο αποτελεί το 9%, το ορατό, το οποίο αποτελεί το 45% και το υπέρυθρο το οποίο αποτελεί το 46% . Η βιταμίνη D, η οποία στην πραγματικότητα είναι ορμόνη (αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναλυθεί κάποια άλλη φορά σε κάποιο άλλο κείμενο), είναι υπεύθυνη για την ομοιόσταση του ασβεστίου και του φωσφόρου στον οργανισμό μας και παράγεται μεσώ της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία, δηλαδή την ακτινοβολία που είναι υπεύθυνη για το μαύρισμά μας το καλοκαίρι. Τι συμβαίνει όμως με την έκθεση μας στην υπέρυθρη ακτινοβολία, η οποία αποτελεί και το μεγαλύτερο ποσοστό του ηλιακού φάσματος;
Υπέρυθρη ακτινοβολία και μελατονίνη
Η υπέρυθρη ακτινοβολία, την οποία δεν μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι, είναι η αιτία που ζεσταινόμαστε όταν εκθέτουμε τον εαυτό μας στον ήλιο. Έχει την ικανότητα να διαπερνά τα ρούχα, το δέρμα μας, το υποδόριο λίπος και να φτάνει μέχρι το βάθος των ιστών μας. Έχει γενικά τεράστια διαπεραστικότητα μιας και αν έχετε παρατηρήσει ακόμα και αν κάθεστε πίσω από ένα τζάμι μπορείτε να νιώσετε αυτή τη ζεστασιά που προσφέρει ο ήλιος. Έρευνες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε αυτό το είδος της ακτινοβολίας έχει τεράστια πλεονεκτήματα για την υγειά των κυττάρων, που οφείλονται κυρίως στην ικανότητα της υπέρυθρης ακτινοβολίας να ρυθμίζει την έκκριση της μελατονίνης. Οι περισσότεροι γνωρίζουμε τη μελατονίνη ως την ορμόνη του ύπνου. Μια ορμόνη, η οποία εκκρίνεται από την επίφυση κατά τη διάρκειά της νύχτας, περνάει στην κυκλοφορία του αίματος και λέει στον οργανισμό μας ότι ήρθε η ώρα να κοιμηθούμε. Συνήθως θα τη συναντήσετε και σε μορφή χαπιού, που πολλές φόρες συνταγογραφείται σε ασθενείς που πάσχουν από ήπια αϋπνία. Όμως, η παραγωγή της μελατονίνης πραγματοποιείται και κατά τη διάρκεια της ημέρας και συγκεκριμένα μέσω της υπέρυθρης ακτινοβολίας. Το ηλιακό φως διεισδύει στα κύτταρα και οδηγεί σε παραγωγή μελατονίνης ενδοκυτταρικά, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με το βράδυ που η μελατονίνη υπάρχει στην κυκλοφορία μας. Η παραγωγή της ενδοκυττάριας μελατονίνης έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση στα κύτταρά μας και ιδιαίτερα στα μιτοχόνδρια.
Τα κύτταρα αποτελούνται από διάφορες δομές, μια από τις οποίες είναι τα μιτοχόνδρια. Τα μιτοχόνδρια συνοπτικά θα μπορούσαμε να τα περιγράψουμε ως εργοστάσια παράγωγης ενεργείας. Η μελατονίνη λειτουργεί ως απαραίτητο υλικό για τη διατήρηση ενός υγιούς ενδοκυττάριου περιβάλλοντος, καθώς μέσω της δράσης της τα μιτοχόνδρια προστατεύονται από το οξειδωτικό στρες.
Επίλογος
Κλείνοντας, θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι για να βιώσουμε τα οφέλη της ηλιακής υπέρυθρης ακτινοβολίας δε χρειάζεται καν να εκθέσουμε τον εαυτό μας άμεσα στο ηλιακό φως, μιας και η υπέρμετρη έκθεση μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία. Έρευνες έχουν δείξει ότι η μεγαλύτερη έκθεση σε αυτού του είδους την ηλιακή ακτινοβολία γίνεται μέσω των φύλλων των δέντρων, μιας και τα φύλλα έχουν την ικανότητα να την αντανακλούν με αποτέλεσμα να εκπέμπεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
Οπότε, μια ηλιόλουστη μέρα μην κλείνεστε μέσα στο σπίτι. Πηγαίνετε σε ένα κοντινό πάρκο με πολλά δέντρα ή αν είστε τυχεροί και μένετε σε ένα μέρος με πλούσια βλάστηση, κάντε μια ωραία βόλτα κάτω από τα δέντρα. Θα αναζωογονηθείτε ψυχικά και θα κάνετε και ένα μεγάλο δώρο στον οργανισμό σας.
Και θυμηθείτε! Η χρήση αντηλιακού είναι πολύ σημαντική και μπορεί να σας προστετέψει από τις δυνητικά επικίνδυνες επιπτώσεις της έκθεσης στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου. Μπορείτε να μάθετε ποιο είναι το ιδανικό αντηλιακό και ο δείκτης SPF στο σχετικό άρθρο της σελίδας μας.
Υγεία στο Σπίτι – Μια βουτιά στην Επιστήμη
RN, CCRN, BSc Nursing Sciences, MSc candidate
Πηγές:
2.Melatonin in Mitochondria: Mitigating Clear and Present Dangers
3.View of Melatonin and the Optics of the Human Body (melatonin-research.net)
Εικόνα: Michael Held on Unsplash
