Το άρθρο δημιουργήθηκε με τη χρηματοδότηση του European Solidarity Corps Gr μέσω του Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ
Φαντάσου ότι εφημερεύεις κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος και ξαφνικά κάποιος μαθητής στραβοπατάει καθώς τρέχει, γυρίζει τον αστράγαλό του και πέφτει στο έδαφος σφαδάζοντας. Η περιοχή αρχίζει να πρήζεται αμέσως και είσαι ο μόνος/μόνη που μπορεί να βοηθήσει. Τι θα έκανες; Αν σκέφτηκες ότι θα τοποθετούσες πάγο στην περιοχή, συγχαρητήρια! Αυτό είναι το πρώτο βήμα.
Στο σημερινό άρθρο θα μάθεις ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από τη χρήση πάγου και πώς τον τοποθετούμε σωστά στην τραυματισμένη περιοχή, ώστε να αποφύγουμε την πρόκληση περαιτέρω βλάβης. Επιπλέον, θα συζητήσουμε και άλλο ένα θέμα που πολλές φορές προκαλεί σύγχυση. Πότε επιλέγουμε ψυχρά και πότε θερμά επιθέματα για την αντιμετώπιση του πόνου; Πάμε να δούμε.
Πάγος ή θερμότητα;
Το τι θα επιλέξουμε έχει να κάνει κυρίως με τη φύση του τραυματισμού, καθώς και με το πόσο πρόσφατος είναι. Υπάρχουν ορισμένοι γενικοί κανόνες που θα σου λύσουν τα χέρια μόλις εξοικειωθείς με αυτούς. Δε θα αρκεστώ στο να σου παραθέσω ξερά αυτούς τους κανόνες, αλλά θα σου παρουσιάσω και τα δεδομένα που στηρίζουν την εφαρμογή τους.
🧊 Πότε χρησιμοποιούμε ψυχρά επιθέματα (παγοθεραπεία)
Ενδείξεις για χρήση πάγου αποτελούν τα εξής:
- Οξείς τραυματισμοί, για παράδειγμα διαστρέμματα, θλάσεις και μώλωπες (μελανιές).
- Πρόσφατος τραυματισμός: Η χρήση πάγου φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη τις πρώτες 24-72 ώρες μετά τον τραυματισμό, καθώς συμβάλλει καθοριστικά στη μείωση του οιδήματος και της φλεγμονής.
- Όταν υπάρχει οίδημα και αιμορραγία στην περιοχή. Στο σημείο αυτό να θυμίσω ότι αιμορραγία παρατηρείται συχνά και σε κλειστά τραύματα, λόγω ρήξης των αγγείων και διάχυσης αίματος στους γύρω ιστούς. Μην εκπλαγείς δηλαδή αν διαπιστώσεις την ύπαρξη αιματώματος και μελανιών στον αστράγαλο του μαθητή που γύρισε το πόδι του. Η τοποθέτηση πάγου στην περιοχή προκαλεί αγγειοσυστολή, με αποτέλεσμα τον περιορισμό του οιδήματος και της αιμορραγίας.
Χρησιμοποίησε τον πάγο σωστά
Μεγάλη σημασία έχει και η σωστή χρήση του πάγου, καθώς τυχόν λάθη μπορεί να οδηγήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη βλάβη.
- Εφαρμόζουμε τον πάγο στην περιοχή για 15-20 λεπτά κάθε 2-3 ώρες.
- Τυλίγουμε τον πάγο με μία λεπτή πετσέτα/ύφασμα πριν τον χρησιμοποιήσουμε. Με τον τρόπο αυτό αποτρέπουμε την άμεση επαφή του με το δέρμα, που μπορεί να οδηγήσει σε κρυοπάγημα.
Η χρήση πάγου, όταν γίνεται σωστά, φαίνεται να βοηθά πολύ στη διαχείριση του οξέος πόνου στην περιοχή:
- Όπως συζητήσαμε και πιο πάνω, ο πάγος προκαλεί αγγειοσυστολή και μειώνει την αιματική ροή και το οίδημα στο τραυματισμένο σημείο. Ο περιορισμός του οιδήματος μειώνει την πίεση που ασκείται στα γύρω νεύρα και ιστούς, με αποτέλεσμα τη μείωση του πόνου.
- Επιπλέον, ο πάγος επιβραδύνει τη μετάδοση νευρικών σημάτων προς τον εγκέφαλο. Η τραυματισμένη περιοχή μουδιάζει παροδικά και μειώνεται η αίσθηση του πόνου, έστω και για λίγο.
- Η ψύξη του σημείου μπορεί να περιορίσει τους ακούσιους μυϊκούς σπασμούς που παρατηρούνται αρκετά συχνά μετά τον τραυματισμό. Και όπως ίσως μάντεψες ήδη, λιγότεροι σπασμοί συνεπάγονται λιγότερο πόνο.
- Ο πάγος ενεργοποιεί τους θερμοϋποδοχείς του δέρματος, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να μεταδώσουν το ψυχρό ερέθισμα στον εγκέφαλο, ανταγωνίζονται και περιορίζουν τη μετάδοση των επώδυνων ερεθισμάτων.
Θερμοθεραπεία; Όχι, ευχαριστώ!
Η θερμοθεραπεία συνιστάται κυρίως για χρόνιους πόνους, όπως για παράδειγμα ο χρόνιος πόνος στη μέση. Παρ’ όλα αυτά, στο σχολείο θα κληθείς να αντιμετωπίσεις κυρίως οξείς τραυματισμούς και η αλήθεια είναι ότι, για τις περιπτώσεις αυτές, τις περισσότερες φορές η χρήση θερμών επιθεμάτων αντενδείκνυται. Η χρήση θερμότητας τις πρώτες 48-72 ώρες μετά από έναν τραυματισμό αυξάνει τις πιθανότητες επιδείνωσης και αύξησης της φλεγμονής.
Για τον λόγο αυτό, την επόμενη φορά που θα τύχει να παράσχεις πρώτες βοήθειες σε κάποιον/α μαθητή/τρια που έπαθε διάστρεμμα ή θλάση, θυμήσου να αρκεστείς στη χρήση πάγου, που πρέπει να υπάρχει άμεσα διαθέσιμος στον καταψύκτη του σχολείου. Βέβαια, αν υπάρχει, το ιδανικό είναι να χρησιμοποιήσεις μια παγοκύστη, που είναι ασφαλέστερη για το δέρμα και εξασφαλίζει ομοιόμορφη κατανομή ψύχους στην περιοχή. Και μην ξεχνάς! Είτε πρόκειται για απλό πάγο είτε για παγοκύστη, πάντα να τα τυλίγεις με μία λεπτή πετσέτα/ύφασμα πριν τη χρήση.
Αυτό ήταν το σημερινό άρθρο. Ραντεβού στο επόμενο, όπου θα μιλήσουμε για τα εγκαύματα. Αν είσαι από αυτούς που θεωρούν καλή λύση την τοποθέτηση οδοντόκρεμας πάνω στο έγκαυμα, τότε είμαι σίγουρος ότι θα σου φανεί χρήσιμο.
Για περισσότερες χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις πρώτες βοήθειες, μείνετε συντονισμένοι. Επιπλέον, μπορείτε να βρείτε πλούσιο υλικό στα κανάλια μας σε YouTube, TikTok και Instagram.
Πηγές:
1.Johns Hopkins Medicine: Ice Packs vs. Warm Compresses For Pain
2.Verywell Health: How to Make and Use a Cold Compress
3.Mass General Brigham: Ice vs. Heat
4.Algafly AA, George KP. The effect of cryotherapy on nerve conduction velocity, pain threshold and pain tolerance. Br J Sports Med. 2007 Jun;41(6):365-9; discussion 369. doi: 10.1136/bjsm.2006.031237. Epub 2007 Jan 15. PMID: 17224445; PMCID: PMC2465313.
