Το άρθρο δημιουργήθηκε με τη χρηματοδότηση του European Solidarity Corps Gr μέσω του Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ
Οι τραυματισμοί είναι αναπόφευκτοι
Οι τραυματισμοί, άλλοτε επιπόλαιοι και άλλες φορές δυστυχώς πιο σοβαροί, αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινότητας των μαθητών. Ανατρέξτε πίσω στην παιδική σας ηλικία και θυμηθείτε τι συνέβαινε κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων: κυνηγητό, παιχνίδια με την μπάλα και ενίοτε τσακωμοί, σπρωξίματα και ούτω καθεξής. Καλώς ή κακώς, οι πιθανότητες να τραυματιστεί κάποιος μαθητής κατά τη διάρκεια της σχολικής του ζωής δεν είναι και λίγες. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό πως είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί τον τρόπο αποτελεσματικής αντιμετώπισης μικροτραυματισμών. Αν ο τραυματισμός που προκύψει είναι σοβαρός, τότε θα πρέπει να ενημερώνονται αμέσως οι γονείς ή κηδεμόνες του μαθητή και να αναζητείται ιατρική βοήθεια. Αν στο σχολείο έχει τοποθετηθεί σχολικός νοσηλευτής, είναι ο πρώτος που θα κληθεί να παράσχει τις πρώτες βοήθειες, μιας και έχει λάβει αντίστοιχη εκπαίδευση και γνωρίζει πώς να ενεργήσει.
Συνήθως τραυματίζεται το δέρμα
Η πλειοψηφία των τραυματισμών που συμβαίνουν στο σχολείο πλήττουν το δέρμα, που είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και λειτουργεί ως προστατευτικό φράγμα απέναντι σε περιβαλλοντικούς κινδύνους. Επίσης, χωρίς αυτό, θα ήταν αδύνατο να διατηρήσουμε τη θερμοκρασία του σώματός μας σταθερή. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να κατανοήσετε τη βασική ανατομία του δέρματος, ώστε να μπορείτε να καταλάβετε τι συμβαίνει και ποιες δομές επηρεάζονται όταν αυτό τραυματίζεται. Το δέρμα μας, λοιπόν, αποτελείται από 3 κύριες στιβάδες: την επιδερμίδα, το χόριο και τον υποδόριο ιστό. Κάθε στιβάδα έχει διαφορετική σύσταση και παίζει τον δικό της ξεχωριστό ρόλο. Πάμε να δούμε!
Ανατομία δέρματος
- Επιδερμίδα
Η επιδερμίδα είναι η πρώτη στιβάδα του δέρματος και λειτουργεί ως πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι σε βακτήρια, ιούς και περιβαλλοντικές βλάβες. Μπορεί να διαχωριστεί έως και σε 5 υποστιβάδες, αλλά δε θα προχωρήσουμε σε τόσο λεπτομερή ανάλυση.
Αποτελείται κυρίως από κερατινοκύτταρα, τα οποία είναι σχεδόν επίπεδα (μοιάζουν με τηγανίτες) και παίρνουν το όνομά τους από την πρωτεΐνη που παράγουν σε μεγάλες ποσότητες, την περίφημη κερατίνη. Επίσης, παράγουν και εκκρίνουν γλυκολιπίδια, τα οποία λειτουργούν ως μόνωση και εμποδίζουν τόσο την είσοδο όσο και την απώλεια νερού.
Πέρα από τα κερατινοκύτταρα, περιέχει τα μελανοκύτταρα, που παράγουν μελανίνη, τη χρωστική ουσία που δίνει χρώμα στο δέρμα και προσφέρει προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Τα κερατινοκύτταρα περιέχουν πρόδρομες ουσίες της χοληστερόλης, οι οποίες ενεργοποιούνται από την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία (UV-B) και παράγεται η πολύ σημαντική βιταμίνη D, χωρίς την οποία θα ήταν αδύνατη η απορρόφηση ασβεστίου. Τα μελανοκύτταρα βρίσκονται στην κατώτερη υποστιβάδα της επιδερμίδας, μαζί με βλαστοκύτταρα του δέρματος, από τα οποία προκύπτουν τα κερατινοκύτταρα που αναφέραμε πιο πάνω.
Στην επιδερμίδα τριγυρίζουν και κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος, τα λεγόμενα δενδριτικά κύτταρα, που σαρώνουν ακούραστα την επιδερμίδα στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν τυχόν εισβολείς (μικρόβια).
Η εξωτερική υποστιβάδα της επιδερμίδας αποτελείται ουσιαστικά από νεκρά κερατινοκύτταρα. Αυτό δεν τα εμποδίζει να εκκρίνουν ορισμένα πεπτίδια (πρωτεΐνες) που ονομάζονται ντιφενσίνες και δρουν ως φυσικά αντιβιοτικά και φαίνεται να έχουν αντιμικροβιακή δράση απέναντι σε βακτήρια, συγκεκριμένους ιούς και μύκητες.
Πολύ σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι η επιδερμίδα δε διαθέτει αιμάτωση. Τα κύτταρά της λαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται μέσω διάχυσης από τα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται στο χόριο. - Χόριο
Κάτω από την επιδερμίδα βρίσκεται το χόριο, ένα παχύτερο στρώμα που παρέχει δομική υποστήριξη και ελαστικότητα. Περιέχει ίνες κολλαγόνου και ελαστίνης, καθώς και πλούσιο δίκτυο αιμοφόρων και λεμφικών αγγείων, νεύρων και αδένων. Στο χόριο απαντώνται όλα τα παρακάτω:- Ιδρωτοποιοί αδένες – βοηθούν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας.
- Σμηγματογόνοι αδένες – παράγουν σμήγμα (λάδι) για την ενυδάτωση του δέρματος.
- Θύλακες των τριχών – επιτρέπουν την ανάπτυξη των τριχών.
- Νευρικές απολήξεις – επιτρέπουν την αίσθηση αφής, πόνου και θερμοκρασίας.
Και μιας και η ασφάλεια του οργανισμού μας είναι ύψιστης σημασίας, δε θα μπορούσαν να λείπουν από το χόριο και κύτταρα του ανοσοποιητικού. Ρόλος των μακροφάγων που υπάρχουν εδώ είναι να εξολοθρεύουν μικρόβια που κατάφεραν να διαπεράσουν την επιδερμίδα.
- Υποδόριος Ιστός
Ο υποδόριος ιστός είναι το βαθύτερο στρώμα του δέρματος, αποτελούμενος κυρίως από λιπώδη και συνδετικό ιστό. Λειτουργεί ως μονωτικό υλικό, βοηθώντας στη ρύθμιση της θερμοκρασίας και προστατεύοντας τα εσωτερικά όργανα από κραδασμούς. Παράλληλα, αποτελεί αποθήκη ενέργειας και βοηθά στη σύνδεση του δέρματος με τους υποκείμενους ιστούς. Ο υποδόριος ιστός περιέχει αιμοφόρα και λεμφικά αγγεία, καθώς και νεύρα.
Η γνώση βοηθάει
Η κατανόηση της βασικής ανατομίας του δέρματος σίγουρα θα σας βοηθήσει να καταλάβετε καλύτερα τι πραγματικά συμβαίνει όταν αυτό τραυματίζεται. Για παράδειγμα, μιας και η επιδερμίδα δεν περιέχει αιμοφόρα αγγεία, δεν θα προκύψει αιμορραγία όταν τραυματιστεί μόνο αυτή. Έχετε αναρωτηθεί ποτέ ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια γρατζουνιά και ένα κόψιμο; Η συνέχεια σε επόμενο άρθρο.
Για περισσότερες χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τις πρώτες βοήθειες, μείνετε συντονισμένοι. Επιπλέον, μπορείτε να βρείτε πλούσιο υλικό στα κανάλια μας σε YouTube, TikTok και Instagram.
